De aangekondigde bezuinigingen van het Rijk kunnen een zware klap betekenen voor de Nederlandse gemeenten. Dit is de boodschap van Hester van Buren, wethouder van Financiën, in een recent opiniestuk. Ze waarschuwt dat de bezuinigingen ‘op alle fronten pijn’ zullen doen en roept de Kamer op om deze terug te draaien.
Veranderingen in de financiering van gemeenten
De meeste inkomsten van gemeenten zijn afkomstig van het Rijk via het gemeentefonds, dat gekoppeld is aan de Rijksbegroting. Dit betekent dat als het Rijk meer geld kan uitgeven, de gemeenten ook meer geld krijgen, en vice versa. Echter, volgens de plannen van het kabinet zal deze manier van financiering binnenkort veranderen. Vanaf 2027 wordt het gemeentefonds gekoppeld aan de ontwikkeling van het Bruto Binnenlands Product (BBP) van de laatste jaren. Dit zal naar verwachting leiden tot minder geld voor de gemeentebesturen.
De impact van de bezuinigingen
In een artikel in het NRC, geschreven samen met Mirjam Wijnja, financiënwethouder uit Groningen, stelt Van Buren dat dit de grootste bezuiniging ooit is voor gemeenten. Ze waarschuwt dat de bezuinigingen zullen leiden tot vertraging in de bouw van betaalbare woningen en in de verduurzaming van wijken. Ook vreest ze dat de jeugdzorg en steun voor minimagezinnen mogelijk zullen stoppen. “Dit zijn grote bezuinigingen die niet makkelijk ongedaan kunnen worden gemaakt,” aldus Van Buren.
De toekomst van gemeenten
Volgens de wethouders houdt de nieuwe manier van het bepalen van het gemeentefonds onvoldoende rekening met de groei van steden en het leefbaar houden van dorpen. Ze vrezen dat het financiële gat van gemeenten de komende jaren alleen maar groter zal worden en dat dit niet kan worden opgevangen door de reserves van de gemeenten zelf. “De rek is eruit,” zegt Van Buren.
Daarnaast waarschuwen de wethouders dat de noodzakelijke vooruitplanning zal leiden tot ‘rigoureuze bezuinigingen of uitstellen van investeringen’. Ze verwachten dat belastingen verhoogd moeten worden of dat de kwaliteit van het beheer van de openbare ruimte zal dalen.
De oproep aan de Kamer
De Tweede Kamer bespreekt de begroting van het gemeentefonds vandaag. Van Buren en Wijnja roepen de Kamerleden op om het kabinet ‘met klem te vragen de miljardenbezuiniging op gemeenten terug te draaien’. Ze laten weten dat als er geen oplossing komt, de gemeenten zullen overwegen welke wettelijke taken ze aan het Rijk kunnen teruggeven.