De langverwachte restauratie van het dak van het Paleis op de Dam is eindelijk van start gegaan. Het eerste onderdeel dat aandacht krijgt, is de windvaan. Na meerdere pogingen is het de werklui gelukt om dit instrument, dat de windrichting aangeeft, van het dak te halen. De windvaan is dringend toe aan een opknapbeurt en zal naar verwachting in de zomer van 2024 weer op het paleis prijken.
Waarom de restauratie nodig is
Restauratiearchitect Hans Vlaardingenbroek bevestigt dat de windvaan duidelijk schade heeft opgelopen. “Vooral aan de onderkant, waar hij op de spil staat, moet hij echt hersteld worden. Ook de vergulding is volledig verdwenen. We halen hem dus niet voor niets naar beneden,” legt hij uit.
Maar het was geen gemakkelijke taak om de windvaan, die op meer dan 60 meter hoogte staat, te verwijderen. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat de windvaan al in de vroege ochtenduren op de grond zou staan. Echter, pas rond 14.00 uur was het zover. De reden? De wind. “Het was niet zo dat hij vastzat, maar het was moeilijk om met de hoogwerker dichtbij genoeg te komen zonder de windvaan te raken. Door de bewegingen van de hoogwerker zou hij anders beschadigd kunnen raken,” aldus Vlaardingenbroek.
De historische betekenis van de windvaan
Kunsthistoricus Marjan Pantjes legt uit dat de windvaan, die sinds 1655 op het dak staat, een belangrijk symbool is. “Het is de kers op de taart. De windvaan beeldt het Koggeschip uit, het voormalige beeldmerk van Amsterdam dat ook in het stadswapen stond. Het verwijst naar Amsterdam als wereldhandelsstad, wat het in de zeventiende en achttiende eeuw zeker was.”
Een unieke tentoonstelling
Deze zomer krijgt iedere Amsterdammer de kans om de windvaan van dichtbij te bekijken. “Als conservator bij het Koninklijk Paleis Amsterdam heb ik goed nieuws. We kunnen hem aankomende zomer allemaal van heel dichtbij zien in de tentoonstelling die gaat over alle elementen van het dak. De windvaan laten we daar ook zien,” vertelt Pantjes enthousiast.
De restauratiewerkzaamheden gaan nu verder. De toren gaat in de steigers en de leidekker begint begin 2024 aan het dak. Van 29 juli tot en met 22 september 2024 is de windvaan te zien in het Koninklijk Paleis tijdens de zomertentoonstelling ‘Hoog! Kijk omhoog. Een dak vol verhalen’.