Deze week markeert de 85e verjaardag van een van de meest tragische gebeurtenissen in de geschiedenis van de Joodse gemeenschap: de Kristallnacht. Op deze dag in 1938 werden duizenden synagogen, Joodse huizen, winkels en scholen in Duitsland vernietigd en in brand gestoken. Honderden Joden verloren hun leven en meer dan 30.000 mensen werden naar concentratiekampen gestuurd. Deze gebeurtenis, die een voorbode was van de Holocaust, wordt nog steeds herdacht als een pijnlijke herinnering aan de gruwelen van het verleden.
Herdenking in de Portugese Synagoge
De herdenking van de Kristallnacht dit jaar in de Portugese Synagoge in Amsterdam heeft een bijzondere lading. Door de recente oorlog in de Gazastrook is de belangstelling voor de herdenking groter dan ooit. De synagoge zit vol met mensen die samen de Kristallnacht herdenken. Ondanks de verhoogde spanning en ontvangen bedreigingen, is de vastberadenheid om de herdenking door te laten gaan sterk.
“We zijn gewend aan bedreigingen”, zegt Hans Weijel van het Centraal Joods Overleg. “Mijn kinderen zijn gewend dat er marechaussee met wapens staat als ze naar de synagoge gaan. Maar dit is extra spannend, en er zal ongetwijfeld meer beveiliging zijn. Maar we hebben altijd gezegd ‘we moeten het juist nu door laten gaan en niet wijken voor gekkies’. En we hebben de bescherming van de overheid en de gemeente.”
Stijging van antisemitisme
De recente conflicten in de Gazastrook hebben geleid tot een verontrustende stijging van antisemitische incidenten in Amsterdam. Volgens een onderzoek van het AD is het aantal antisemitische incidenten in oktober met 800% gestegen ten opzichte van de voorgaande maanden. Burgemeester Halsema noemde deze trend een ‘nationale schande’.
In reactie op de toenemende spanningen hebben sommige steden hun herdenkingsprogramma’s aangepast. In Groningen werd de stille tocht voorafgaand aan de Kristallnachtherdenking geannuleerd, terwijl in Breda het herdenkingsprogramma werd ingekort van vier dagen naar één dag. Ondanks deze veranderingen benadrukte burgemeester Halsema het belang van het voortzetten van de herdenkingen, “omdat ik het heel belangrijk vind dat deze herdenkingen, juist in deze tijd, wél doorgaan”.
De herdenking van de Kristallnacht is niet alleen een moment om te rouwen om de verliezen uit het verleden, maar ook een tijd om te reflecteren op de huidige uitdagingen waarmee de Joodse gemeenschap wordt geconfronteerd. Het is een oproep tot actie tegen haat, vooroordelen en discriminatie in al zijn vormen.